Το πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων που έχει ταλανίσει για χρόνια ολόκληρα την Αττική, παράμενε μέχρι σήμερα σε πλήρες αδιέξοδο. Η νέα Περιφερειακή Αρχή έχοντας από την προεκλογική περίοδο (2014) διακηρύξει την αλλαγή του τρόπου διαχείρισης των απορριμμάτων στην Αττική, προχωρά σε ουσιαστικά βήματα για την εξεύρεση λύσης για μια βιώσιμη, οικολογική, οικονομική διαχείριση των απορριμμάτων.
Η Ανατολική Αττική που είναι μια από τις οκτώ (8) Περιφερειακές Ενότητες της Περιφέρειας Αττικής, κατέχει τα όρια μιας από τις τέσσερις παλιές νομαρχίες, με έκταση 1.459 km² και πληθυσμό 502.348 κατοίκους (σύμφωνα με την απογραφή του 2011 και χαρακτηριστικό γνώρισμα σε κάποιο βαθμό την εποχικότητα σημαντικού τμήματος του πληθυσμού (παραθεριστές κατά τους καλοκαιρινούς μήνες). Ο χαρακτήρας δε της Ανατολικής Αττικής είναι κατά βάση περιαστικός και αγροτικός, ενώ η περιοχή βρέχεται από τον Ευβοϊκό και τον Σαρωνικό κόλπο.
Ο υφιστάμενος Περιφερειακός Σχεδιασμός, που ισχύει από το 2006 και ο οποίος θα έπρεπε – όπως προβλέπεται από την ισχύουσα νομοθεσία – να αναθεωρείται ανά πενταετία, δεν έχει μέχρι σήμερα (σχεδόν δέκα χρόνια μετά) αναθεωρηθεί. Σύμφωνα με αυτόν στη Δυτική και την Ανατολική Αττική έχουν προγραμματιστεί όλοι οι χώροι Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Αποβλήτων (Ο.Ε.Δ.Α.) που αφορούν στα αστικά στερεά απόβλητα και τα ειδικά απόβλητα (μπάζα κ.α.). Το μεγαλύτερο ποσοστό των μπάζων σήμερα πηγαίνουν στο Κορωπί (Λατομεία Κυριακού – Ζωίτσα).
Όπως είναι γνωστό σε όλους, με την επιστολή που απέστειλε η Περιφερειάρχης Αττικής Ρένα Δούρου στους δήμους της Αττικής, τους ζήτησε να προβούν με τον συντονισμό της Περιφέρειας σε δράσεις που θα έχουν στόχο τη μείωση των παραγόμενων απορριμμάτων, όπως είναι η πρόληψη, η επαναχρησιμοποίηση, η ανακύκλωση και κάθε άλλου είδους ανάκτηση και κατ’ επέκταση τη μείωση των ποσοτήτων που θα οδηγηθούν για ταφή.
Όσον αφορά στην Περιφερειακή Ενότητα Ανατολικής Αττικής, όλοι οι δήμοι ανταποκρίθηκαν και απέστειλαν τις προτάσεις τους, έχοντας εκπονήσει ΤΣΔΑ (Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων) και αυτήν την περίοδο γίνεται η αξιολόγησή αυτών από τον ΕΔΣΝΑ προκειμένου να ενταχθούν στον νέο Περιφερειακό Σχεδιασμό (ΠΕΣΔΑ).
Με τις προτάσεις λοιπόν που έχουν ήδη αποστείλει οι δήμοι της Ανατολικής Αττικής έδειξαν α). γνώση του προβλήματος και β). κυρίως διάθεση για απόλυτη προσαρμογή τόσο στην Ευρωπαϊκή Οδηγία 1998/2008 και τον Νόμο 4042/2012. Βέβαια, εκτός από την αναγκαιότητα που προκύπτει από τη συγκεκριμένη οδηγία και την ισχύουσα νομοθεσία, υπάρχει ένας επιπλέον λόγος που καθιστά επιβεβλημένη την αλλαγή του τρόπου διαχείρισης των απορριμμάτων και αυτός είναι η επιβολή προστίμων σε όσους δεν συμμορφωθούν στα παραπάνω.
Όλοι γνωρίζουμε ότι προκειμένου να μπορέσει να προχωρήσει το μοντέλο της εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι δήμοι πρέπει να είναι εκείνοι που θα αποτελέσουν τους κύριους συνομιλητές και συνεργάτες στο όλο εγχείρημα, καθώς αυτοί θα υλοποιήσουν αυτά τα προγράμματα εφόσον η διαχείριση των απορριμμάτων ανήκει στους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ. Να τονίσουμε στο σημείο αυτό, για ακόμα μια φορά, ότι η Περιφέρεια δεν έχει την αρμοδιότητα της διαχείρισης των απορριμμάτων, αλλά μόνο εκείνη της έγκρισης του ΠΕΣΔΑ στα όρια της διοικητικής της αρμοδιότητας.
Επομένως, η συζήτηση με τους δήμους που έχει ήδη ξεκινήσει, συνεχίζεται για να δούμε ποιες είναι οι απαραίτητες και αναγκαίες προϋποθέσεις για την υλοποίηση του νέου μοντέλου διαχείρισης των απορριμμάτων, όπως διαμορφώθηκαν με την υποβολή των Τοπικών Σχεδίων Διαχείρισης Απορριμμάτων (ΤΣΔΑ) που, όπως προαναφέραμε, πρέπει να περιληφθούν στον υπό διαμόρφωση νέο Περιφερειακό Σχεδιασμό της Αττικής.
Για την Ανατολική Αττική, το χαρακτηριστικό των απορριμμάτων είναι ότι σε ποσοστό μεγαλύτερο από 50%, τα απόβλητα που παράγονται είναι φυτικά (κλαδέματα, βιοαποδομήσιμα οργανικά κλπ.). Ήδη λοιπόν, ένα πρώτο βήμα, θα μπορούσε να είναι η διαχείριση των φυτικών αποβλήτων με μικρές εγκαταστάσεις στους δήμους ή σε ομάδες δήμων, με τη δημιουργία των απαραίτητων πράσινων σημείων, που μπορούν άμεσα να μειώσουν σε πάνω από το μισό την παραγωγή των απορριμμάτων των συγκεκριμένων περιοχών. Η διαχείριση των φυτικών αποβλήτων θα επιτευχθεί με τη συλλογή, τον διαχωρισμό και την επεξεργασία αυτών για την παραγωγή ΚΟΜΠΟΣΤ και PELLET. Κάποιοι δήμοι έχουν ήδη τεμαχιστές και κάποιον σχετικό εξοπλισμό, ο οποίος όμως υπολειτουργεί.
Στο σημείο αυτό να επισημάνω για μια ακόμα φορά ότι, ακόμα και για την υλοποίηση αυτής της πρότασης, υπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται, σε διαφορετική περίπτωση δημιουργούνται ανυπέρβλητα εμπόδια στην όλη προσπάθεια. Οι προϋποθέσεις αυτές είναι οι ακόλουθες:
1. Άμεση απλοποίηση της πολυσύνθετης γραφειοκρατικής διαδικασίας και νομοθεσίας για τις χρήσεις γης για χωροθέτηση Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) αλλά και χώρων διαχείρισης όπως είναι τα «Πράσινα Σημεία» (τα λεγόμενα Green Points). Για να γίνει αυτό απαιτείται άμεσα η ανάλογη νομοθετική ρύθμιση. Στη διαχείριση των πρασίνων οι δήμοι δεν μπορούν να τα συγκεντρώνουν και να τα τεμαχίζουν καθώς η συγκέντρωση πρασίνων σε οικόπεδο χωρίς άδεια εγκατάστασης είναι παράνομη.
2. Εκσυγχρονισμός των υπηρεσιών καθαριότητας των δήμων με την κατάρτιση νέων κανονισμών καθαριότητας εναρμονισμένων στον νέο ΠΕΣΔΑ και τα Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης Απορριμμάτων.
3. Στήριξη από την Περιφέρεια του προγράμματος για τον εφοδιασμό των δήμων με τον απαραίτητο μηχανολογικό εξοπλισμό στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων. Είναι γνωστό σε όλους ότι οι στόλοι και ο μηχανολογικός εξοπλισμός που σήμερα διαθέτουν οι δήμοι είναι πεπαλαιωμένοι και είναι αδύνατον να ανταποκριθούν στο νέο πρόγραμμα αν δεν ενισχυθούν οικονομικά σύμφωνα με τον νέο σχεδιασμό της Περιφέρειας Αττικής. Εξάλλου, η νομοθεσία των ανταποδοτικών εσόδων περιορίζει τις επενδύσεις σε εξοπλισμό.
4. Επίλυση του θέματος που έχει προκύψει λόγω της μείωσης του προσωπικού και της υποστελέχωσης των υπηρεσιών καθαριότητας των δήμων. Θα πρέπει με την υλοποίηση του Τοπικού Σχεδίου Διαχείρισης, να προβλεφθεί να δοθεί η δυνατότητα στους δήμους πρόσληψης του αντίστοιχου προσωπικού προκειμένου να πραγματοποιηθεί το πρόγραμμα.
5. Θα πρέπει να γίνει έρευνα της αγοράς ώστε να γνωρίζουν οι δήμοι που μπορούν να διαθέτουν τα προϊόντα της επεξεργασίας των φυτικών αποβλήτων (ΚΟΜΠΟΣΤ, Pellet κ.α.).
Με τις παραπάνω προϋποθέσεις, μπορεί η Ανατολική Αττική να ξεκινήσει άμεσα τη διαχείριση των φυτικών αποβλήτων που θα έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής των απορριμμάτων σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50%.
Στο σημείο αυτό θα ήθελα να επισημάνω ότι, όπως έχω ήδη δηλώσει στο παρελθόν, βασικός παράγοντας για την επιτυχία του όλου εγχειρήματος είναι η συμμετοχή των πολιτών και ιδιαίτερα των νέων. Αν δεν συμμετέχουν οι κάτοικοι και οι πολίτες στην ανακύκλωση και στη διαλογή που είναι αναγκαίο να γίνεται στην πηγή, είναι βέβαιο ότι το πρόγραμμα της εναλλακτικής διαχείρισης των απορριμμάτων δεν θα έχει τα αποτελέσματα που όλοι προσδοκούμε. Γι αυτό και θα πρέπει να γίνει μεγάλη ενημερωτική – διαφημιστική καμπάνια προκειμένου να ενημερωθούν οι πολίτες για τα οφέλη τόσο για τις τοπικές οικονομίες όσο και για την περιβαλλοντική αναβάθμιση σε τοπικό επίπεδο αλλά και για ολόκληρη την Αττική. Η καμπάνια αυτή καλό θα ήταν να ξεκινήσει από τα σχολεία με εκπαιδευτικά – ενημερωτικά σεμινάρια ώστε οι μαθητές να αποκτήσουν ενισχυμένη – διευρυμένη περιβαλλοντική συνείδηση/ευαισθησία και να μπορέσουν να είναι εκείνοι που θα φέρουν την αλλαγή στον τρόπο που λειτουργεί η κοινωνία στο θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων.
