Άρθρο του Γρηγόρη Κωνσταντέλλου, Δημάρχου Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης, Α’ Αντιπροέδρου ΚΕΔΕ
Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι ένα από τα πιο κρίσιμα και ευαίσθητα
ζητήματα που απασχολούν σήμερα τη χώρα. Δεν είναι απλώς ένα τεχνικό
πρόβλημα – είναι ζήτημα περιβαλλοντικό, οικονομικό, κοινωνικό και βαθιά
πολιτικό. Και γι’ αυτό, κάθε σχεδιασμός που αφορά το μέλλον της διαχείρισης
απορριμμάτων οφείλει να γίνεται με διαφάνεια, τεκμηρίωση και σεβασμό
στους θεσμούς.
Δυστυχώς, η διαδικασία διαβούλευσης που ξεκίνησε το Υπουργείο
Περιβάλλοντος για τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων
(ΣΜΠΕ) του σχεδίου δημιουργίας έξι μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης
απορριμμάτων, δεν πληροί αυτές τις προϋποθέσεις. Οι Δήμοι της χώρας
κλήθηκαν να γνωμοδοτήσουν επί μιας μελέτης 347 σελίδων, χωρίς επαρκή
χρόνο, χωρίς επαρκή πληροφόρηση και χωρίς θεσμική συμμετοχή στη
διαδικασία.
Η Δημοτική Αρχή Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης, με πλήρη συναίσθηση της
ευθύνης της απέναντι στους δημότες και στο περιβάλλον, απέρριψε τη ΣΜΠΕ
με σαφή και τεκμηριωμένο τρόπο. Όχι επειδή διαφωνούμε με την αρχή της
ενεργειακής αξιοποίησης, αλλά επειδή το συγκεκριμένο σχέδιο είναι ατελές,
πρόχειρο και χρειάζεται ουσιαστική επεξεργασία και συμπλήρωση.
Ζητήσαμε συγκεκριμένα πράγματα. Πρώτον, να υπάρξει σαφής και
λεπτομερής χωροθέτηση των μονάδων, ώστε να γνωρίζουν οι τοπικές
κοινωνίες πού και πώς θα εγκατασταθούν. Δεύτερον, να περιγραφούν με
ακρίβεια οι τεχνολογίες που θα χρησιμοποιηθούν – καύση, πυρόλυση,
υποπυρόλυση ή άλλες μορφές – ώστε να αξιολογηθεί με επιστημονική
τεκμηρίωση το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα.
Τρίτον, να κατευθυνθούν οι δημόσιες χρηματοδοτήσεις προς την
ανακύκλωση και όχι προς την ενεργειακή αξιοποίηση, η οποία μπορεί να
πραγματοποιηθεί και με ιδιωτικά κεφάλαια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ορίζει
ξεκάθαρα ότι η ανακύκλωση πρέπει να φτάσει σε ποσοστά άνω του 65%. Για
να το πετύχουμε αυτό, οι μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης πρέπει να είναι
μικρής κλίμακας, να καλύπτουν μόνο το υπόλειμμα – το 20-25% των
συνολικών αποβλήτων της χώρας – και όχι να λειτουργούν εις βάρος της
ανακύκλωσης.
Τέταρτον, απαιτείται θεσμοθέτηση ενός ισχυρού, ανεξάρτητου
ελεγκτικού πλαισίου, εναρμονισμένου με την περιβαλλοντική νομοθεσία της
Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε να διασφαλίζεται ότι η λειτουργία αυτών των
μονάδων δεν θα υπονομεύει το περιβάλλον ή τη δημόσια υγεία.
Πέμπτον, πρέπει να διασφαλιστεί ότι το κόστος για τον πολίτη δεν θα
αυξηθεί. Το gate fee και τα μεταφορικά δεν μπορεί να είναι υψηλότερα από το
κόστος ταφής. Αντίθετα, πρέπει να είναι ίσα ή χαμηλότερα, ώστε οι Δήμοι και
οι δημότες να μην επιβαρυνθούν οικονομικά. Επιπλέον, ζητήσαμε να
προβλεφθεί συμπαραγωγή θερμότητας και ψύξης με κοινωνικό πρόσημο –
δηλαδή, η παραγόμενη ενέργεια να διατίθεται σε χαμηλό ή μηδενικό κόστος
για κατοικίες, σχολεία, νοσοκομεία και κοινωνικά τιμολόγια.
Τέλος, είναι αδιανόητο να συζητάμε για τη διαχείριση απορριμμάτων χωρίς
τη συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Οι Δήμοι και οι Φορείς
Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ) διαθέτουν την τεχνογνωσία, τις
υποδομές και την εμπειρία να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν
αποτελεσματικές λύσεις. Αντιθέτως, είμαστε αντίθετοι στη μεταφορά της
αρμοδιότητας στο Υπουργείο Περιβάλλοντος ή στη δημιουργία ΣΔΙΤ που
αποξενώνουν την Αυτοδιοίκηση από τον θεσμικό της ρόλο. Η διαχείριση των
απορριμμάτων είναι εξόχως τοπική υπόθεση και έτσι πρέπει να παραμείνει.
Η ενεργειακή αξιοποίηση δεν είναι εχθρός. Είναι ένα εργαλείο που μπορεί
να συμβάλει στην κυκλική οικονομία, εφόσον ενταχθεί σε ένα ολοκληρωμένο
σύστημα που δίνει προτεραιότητα στην πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση
και την ανακύκλωση. Αυτό όμως απαιτεί σοβαρότητα, συνεννόηση και
διαφάνεια – όχι βιασύνη και προσχηματικές διαδικασίες.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν ζητά να επιβάλει λύσεις. Ζητά να
συνδιαμορφώσει. Να συμμετέχει σε έναν ουσιαστικό διάλογο, όπου η γνώση
και η εμπειρία της θα αξιοποιηθούν για το κοινό καλό. Ζητά από την Πολιτεία
να δείξει εμπιστοσύνη και σεβασμό στους θεσμούς της.
Η βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων δεν μπορεί να αποφασίζεται πίσω
από κλειστές πόρτες. Χρειάζεται σχέδιο, διαφάνεια και συμμετοχή. Χρειάζεται
να βλέπουμε το περιβάλλον, τον άνθρωπο και την οικονομία ως ένα ενιαίο
οικοσύστημα. Και πάνω απ’ όλα, χρειάζεται πολιτική βούληση να κάνουμε τα
πράγματα σωστά, όχι απλώς να τα κάνουμε γρήγορα.
